Σε μια παρουσίαση που έγινε πριν από 2 χρόνια, ρωτήθηκα πως είναι δυνατόν ο trader να έχει ορατό μπροστά του στην οθόνη, το trading setup που περιμένει και να μην το ακολουθεί. Δηλαδή ο trader να βλέπει και να αναγνωρίζει το στόχο του, αλλά να υπάρχει αδυναμία στο «πάτημα της σκανδάλης». Με έναυσμα αυτήν τη διαπίστωση, καταγράφω τις ακόλουθες σκέψεις.
Ο σημαντικότερος παράγοντας της επιτυχίας ενός trade, είναι η «ψυχολογική» πλευρά του και λιγότερο η στρατηγική, παρ’ όλο που οι περισσότεροι εκτιμούν ακριβώς το αντίθετο. Αν προσπαθούσαμε να καταγράψουμε με ποσοστά τους παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία ενός trade, τότε πιστεύω ότι η κατανομή είναι η ακόλουθη:
• Ψυχολογία= 85%
• Διαχείριση Ρίσκου = 10%
• Στρατηγική = 5%
Η ψυχολογία είναι εξαιρετικά σημαντική για τον trader οποίος θέλει να έχει μια διαρκή και μακρόχρονη κερδοφορία. Η πραγματική δουλειά για τον trader ξεκινά αφού έχει μάθει τις αρχές και τους μηχανισμούς της τεχνικής ανάλυσης και των συναλλαγών μέσα στις αγορές. Η γνώση αυτή αφορά και ενεργοποιεί το αριστερό τμήμα του εγκεφάλου. Ακολούθως πρέπει να «δουλέψουμε» με τον εαυτό μας για να προετοιμαστούμε για τον τρόπο που θα αντιδρούμε σε συγκεκριμένες συνθήκες στις αγορές. Έτσι οι traders θα πρέπει να εκπαιδεύσουν και την σκέψη τους (το δεξί τμήμα του εγκεφάλου) ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν τα κερδοφόρα trading patterns, τα σημεία εισόδου των trades, τις διασπάσεις των trends και τα σήματα των συστημάτων που κάθε ένας ακολουθεί. Θέλει χρόνο και προσωπική εκπαίδευση για να αναγνωρίζει ο trader τις στιγμές της πραγματικής ζήτησης αλλά και τις στιγμές των διανομών. Θέλει χρόνο η εξάσκηση της σκέψης στην αναγνώριση των διαγραμμάτων. Πιστεύω ότι η κατάλληλη ψυχολογία στην αναγνώριση του trade, είναι εξ ίσου σημαντική με το risk management της κάθε θέσης.
Πόσες φορές σε σεμινάρια ή σε webinars για traders δεν έχουμε συναντήσει ανθρώπους που αναζητούν το Ιερό Δισκοπότηρο του trading, ή την μαγική συνταγή ή το μεγάλο μυστικό που θα τους οδηγήσει στην επιτυχία; Πόσες φορές δεν έχουμε διαβάσει για προγράμματα που υπόσχονται απεριόριστα κέρδη με κόστος $29.95; Αν το trading ήταν μια τόσο απλή υπόθεση και διαδικασία, τα οικονομικά προβλήματα των πολιτών θα ήταν λυμένα.
Προ καιρού διάβασα το ενδιαφέρον βιβλίο "Trading from Your Gut" του Curtis Faith. Ο Curtis Faith ήταν ένας από τους οπαδούς του λεγόμενου Turtle trading, με απόλυτα επιτυχημένο και κερδοφόρο πέρασμα από τις αγορές. Το ενδιαφέρον σημείο στο βιβλίο ήταν η «μηχανική» προσέγγιση του trading system που χρησιμοποιούσε για να κερδίσει εκατομμύρια δολάρια στις αγορές. Η «μηχανική» χρήση του trading system απαιτεί μια σκληρή πειθαρχία στο να ανοίγουμε νέα trades χωρίς να έχει σημασία ο αριθμός των ζημιογόνων trades που έχει προηγηθεί. Για τους περισσότερους traders αυτό είναι αδύνατο, γιατί η ψυχολογική καταπόνηση από τις ζημιές αποτελεί σημαντικό αντικίνητρο. Ο Curtis Faith επεξηγεί με σαφήνεια τους λόγους για τους οποίους πολλές φορές δεν «πατάμε τη σκανδάλη» (δεν μπαίνουμε στο trade) παρόλο που το βλέπουμε μπροστά μας. Για χρόνια πιστεύαμε, αναφέρει στο βιβλίο του, ότι οι Η/Υ μπορούσαν να σκέπτονται αναλυτικά σαν τους ανθρώπους με υπερπολλαπλάσια ταχύτητα. Αυτό είναι ένα ασφαλές συμπέρασμα, αλλά στον τομέα της ανάγνωσης των chart patterns, οι Η/Υ υστερούν σημαντικά σε σχέση με τον ανθρώπινο νου, παρόλη την εξέλιξη των experts systems και των νευρωνικών δικτύων. Οι Η/Υ έχουν σχεδιασθεί για να ακολουθούν λογικά διαγράμματα. Ο ανθρώπινος νους από την άλλη έχει τη δυνατότητα να λειτουργεί ταυτόχρονα και με την λογική αλλά και με τη διαίσθηση. Το δεξί μέρος του εγκεφάλου χρησιμοποιείται για τη διαισθητική πλευρά της σκέψης μας (που αναγνωρίζει τα επαναλαμβανόμενα patterns) και το αριστερό μέρος και χρησιμοποιείται για την λογική και δομημένη πλευρά της σκέψης μας. Το θέμα για τους περισσότερους traders είναι το ποιο μέρος είναι κυρίαρχο στη σκέψη μας. Και αυτό δεν είναι θέμα στο trading μόνο, αλλά και σε κάθε πλευρά της ζωής μας.
Ο επιτυχημένος trader πρέπει να επιτρέπει στο δεξί μέρος του εγκεφάλου του να λειτουργεί σαν ομάδα με το αριστερό. Τη διαίσθηση και τη λογική να συνυπάρχουν και να συναποφασίζουν. Αν επιτρέπουμε ένα από τα δύο μέρη να κυριαρχούν, τότε θα έχουμε πρόβλημα στην προσπάθεια μας για κερδοφόρα traders.
Το δεξί τμήμα του εγκεφάλου, είναι αυτό που αναγνωρίζει τα patterns που ακολουθούν τα διαγράμματα. Είναι όπως όταν βλέπουμε ταινίες που έχουν σχετικά παρεμφερές θέμα, αστυνομικό, συναισθηματικό, western όπου λίγο πολύ γνωρίζουμε την εξέλιξη της πλοκής (κι αν δεν γίνει αυτό που περιμένουμε, η λογική μας οδηγεί στο να κάνουμε το stop-loss μας). Αυτό κάνει η διαίσθηση την οποία σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να συγχέουμε με τα συναισθήματα που προσπαθούν να μας κατακλύζουν κατά τη διάρκεια των trades. Όπως έχουμε επαλειμμένα αναφέρει σε άλλες αναρτήσεις τα συναισθήματα όπως ο φόβος και η απληστία δεν έχουν θέση στην λήψη των αποφάσεων στο trading. Η διαίσθηση όμως είναι κάτι που έρχεται σιγά σιγά με την εμπειρία και το χρόνο.
Το αριστερό τμήμα του εγκεφάλου είναι αυτό που πραγματοποιεί όλες τις λογικές επεξεργασίες για εμάς. Αναζητεί ένα λογικό συνειρμό για να αντιδράσει σε ένα ερέθισμα. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, όταν το δεξί μέρος του εγκεφάλου βλέπει ένα αναγνωρίσιμο pattern, το αριστερό μέρος πολλές φορές δεν ανταποκρίνεται καθώς δεν βλέπει μια λογική διεργασία που να οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα. Αυτός είναι ο λόγος που αρκετοί traders, δυσκολεύονται να μπουν σε ένα trade, αφού η «διαίσθηση» μπλοκάρεται από τη «λογική».
Η εκπαίδευση της γόνιμης συνεργασίας και των δύο τμημάτων του εγκεφάλου είναι εξαιρετικά σημαντική. Πρέπει να εξασκηθούμε στην υιοθέτηση κανόνων που θα ικανοποιούν τόσο την αναγνώριση των pattern (δεξί μέρος) όσο και την λογική επεξεργασία τους (αριστερό μέρος).
Οι συμμετέχοντες στις αγορές ακολουθούν πάντα με τις ίδιες αντιδράσεις τις ίδιες κινήσεις των αγορών στο πέρασμα των χρόνων Παρ’ όλο που οι αγορές έχουν αλλάξει αναμφισβήτητα τα τελευταία 150 χρόνια, η ανθρώπινη ψυχολογία παραμένει βασικά η ίδια. Στα ίδια ερεθίσματα αντιδρούν πάντα με τις ίδιες αποφάσεις.
