Τι δεν θα σας πει ο χρηματιστής σας αλλά πρέπει να γνωρίζετε όταν αποφασίσετε να επενδύσετε σε μετοχές

Ισως να ακούτε ή να διαβάζετε τις τελευταίες εβδομάδες ότι η Σοφοκλέους έχει πάρει φωτιά, ότι ο γενικός δείκτης τιμών έχει αυξηθεί περισσότερο από 25% σε ενάμιση μήνα, ότι υπάρχουν μετοχές των οποίων οι τιμές από την αρχή του χρόνου έχουν ανεβεί 40% ή 50% και έχετε αρχίσει να προβληματίζεστε και πάλι για το κέρδος που υπάρχει δίπλα σας χωρίς να σας αγγίζει. Διαβάζετε επίσης για μερισματικές αποδόσεις που ενδέχεται να φθάσουν ή να ξεπεράσουν το 14-15% και το 10% που σας προσφέρουν τα ετήσια έντοκα του Δημοσίου σάς φαίνεται πτωχό. Είναι προφανές ότι οι αποταμιεύσεις σας ­ κατά παράδοση τα τελευταία χρόνια τοποθετημένες στα ετήσια έντοκα του Δημοσίου ­ δεν αποδίδουν πλέον και τόσο καλά, σε ονομαστικές τιμές, όσο παλαιότερα. Βλέπετε λοιπόν με ενδιαφέρον το Χρηματιστήριο αλλά το ότι δεν έχετε καμιά προηγούμενη εμπειρία σας φοβίζει. Αν έχετε αποφασίσει να δείτε το Χρηματιστήριο ως πιθανή μελλοντική τοποθέτηση των χρημάτων σας, «Το Βήμα» σάς παρουσιάζει σήμερα έναν οδηγό βασικής επενδυτικής συμπεριφοράς τον οποίο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στα πρώτα σας βήματα στη χρηματιστηριακή αγορά ώσπου να αποκτήσετε προσωπική εμπειρία που θα σας επιτρέψει να κινηθείτε σχετικώς άνετα και κατά το δυνατόν ασφαλέστερα στην αγορά.

1Είναι το Χρηματιστήριο ένας τρόπος επένδυσης
που μου ταιριάζει;

Προτού αποφασίσετε ότι η χρηματιστηριακή αγορά προσφέρεται για να τοποθετήσετε τις αποταμιεύσεις σας, θα πρέπει να σκεφτείτε λίγο αν σας «πηγαίνει» ο συγκεκριμένος τρόπος επένδυσης των χρημάτων σας. Η επένδυση στο Χρηματιστήριο έχει ρίσκο ­ ίσως το μεγαλύτερο από κάθε άλλη μορφή τοποθέτησης. Γι' αυτόν όμως ακριβώς τον λόγο μπορεί να αποδειχθεί και η πλέον προσοδοφόρα. Θα πρέπει να συνηθίσετε λοιπόν αυτή την ιδέα. Σίγουρα δεν είναι ό,τι καλύτερο για την ψυχική σας υγεία· να μην μπορείτε να κλείσετε μάτι το βράδυ ή να καρδιοχτυπάτε όταν ακούτε ότι η αγορά σε μια συνεδρίασή της έχασε μερικές μονάδες. Αν λοιπόν είστε από εκείνους που δεν θέλουν να ριψοκινδυνεύουν ποτέ, αν δεν σας συγκινεί έστω και λίγο το αναπάντεχο ­ δυσάρεστο ή ευχάριστο ­, κρατήστε τις αποστάσεις σας. Πέραν όλων των άλλων, έχετε περισσότερες πιθανότητες να βγείτε χαμένοι αν παίρνετε τις όποιες αποφάσεις αφορούν τις κινήσεις σας στην αγορά με νευρικότητα και όχι με ψύχραιμη εκτίμηση των δεδομένων.

2 Τι πρέπει να κάνω αν αποφασίσω να αγοράσω μετοχές;

Εφόσον έχετε πάρει την απόφαση να κάνετε το μεγάλο άλμα και να ξεκινήσετε έναν καινούργιο τρόπο διάθεσης και διαχείρισης των αποταμιεύσεών σας, είναι απαραίτητο να κάνετε διάφορα βήματα προετοιμασίας που θα σας οδηγήσουν προς τη χρηματιστηριακή αγορά. Πρώτα πρώτα πρέπει να καθορίσετε το ποσό που θα επενδύσετε σε μετοχές. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι ακόμη και οι πλέον φανατικοί και έμπειροι της χρηματιστηριακής αγοράς δεν τοποθετούν όλα τα διαθέσιμα κεφάλαιά τους στην αγορά αλλά διατηρούν ένα μέρος σε απλές καταθέσεις ή σε τίτλους σταθερού εισοδήματος, δεν υπάρχει λόγος εσείς να πράξετε διαφορετικά και να εξαντλήσετε τους λογαριασμούς καταθέσεών σας. Φροντίστε να διατηρήσετε ένα μέρος των κεφαλαίων σας σε μετρητά ώστε να αντιμετωπίζετε κατά περίπτωση τις ανάγκες σας σε αγοραπωλησίες μετοχών αλλά και άλλες τρέχουσες ανάγκες σας. Σε ό,τι αφορά το ύψος των κεφαλαίων που θα τοποθετήσετε δεν υπάρχει πρακτικά όριο κάτω από το οποίο απαγορεύεται να επενδύσετε. Για να αξίζει όμως τον κόπο που απαιτεί η τοποθέτηση χρημάτων στο Χρηματιστήριο ­ σε ενημέρωση, τακτική παρακολούθηση των μετοχών κλπ. ­ θα πρέπει να ξέρετε ότι ένα ποσό της τάξης των 500.000 δρχ. είναι πολύ μικρό, ενώ ακόμη και πάνω από το 1 εκατ. δρχ. τα κεφάλαιά σας είναι λίγα. Θα πρέπει να υπολογίζετε ότι τα αρχικά κεφάλαια που θα επενδύσετε θα βρίσκονται κοντά στο ύψος των 4-5 εκατ. δραχμών. Μετά την απόφαση για το ύψος των κεφαλαίων έχετε να αντιμετωπίσετε δύο ακόμη θέματα: την επιλογή χρηματιστή και ­ το σημαντικότερο! ­ την επιλογή των μετοχών που θα αγοράσετε.

3 Πώς θα επιλέξω τον χρηματιστή με τον οποίο θα συνεργασθώ;

Η πιλογή του χρηματιστή με τον οποίο θα συνεργαστείτε υπακούει σε ορισμένα τυπικά κριτήρια, αλλά το αν τελικά εσείς θα μείνετε ευχαριστημένος από αυτή τη συνεργασία θα το διαπιστώσετε μόνο στην πράξη, αφού αποκτήσετε προσωπική αντίληψη, οπότε θα μπορείτε να επικροτήσετε ή να αναθεωρήσετε την αρχική επιλογή σας. Πλήρης κατάλογος των αναγνωρισμένων χρηματιστηριακών εταιρειών με τις διευθύνσεις και τα τηλέφωνά τους είναι διαθέσιμος στο Χρηματιστήριο, από όπου μπορείτε να τον προμηθευτείτε. Αυτό που πρέπει να ρωτήσετε τα ίδια τα χρηματιστηριακά γραφεία με τα οποία θα έρθετε σε επαφή είναι το ποσοστό της προμήθειας με το οποίο θα επιβαρύνεται κάθε συναλλαγή σας και το είδος των υπηρεσιών που σας προσφέρουν, πέρα από τη διεκπεραίωση των πράξεων που θα τους αναθέσετε. Σε ό,τι αφορά το κριτήριο της προμήθειας δεν αναμένεται να βρείτε σοβαρές διαφοροποιήσεις μεταξύ των εταιρειών, αφού για χαμηλό ύψος συναλλαγών οι προμήθειες των χρηματιστών έχουν εξισωθεί ­ γύρω στο 1% ­ μετά την απελευθέρωση του τρόπου με τον οποίο διαμορφώνονται. Εκείνο που θα πρέπει να ψάξετε είναι τι ενημέρωση είναι σε θέση να σας προσφέρουν οι εταιρείες με τη μορφή ενημερωτικών δελτίων, εντύπων, αναλύσεων, εκτιμήσεων, καθώς και το γενικότερο επίπεδο της παροχής των υπηρεσιών που προσφέρουν στους πελάτες τους. Στη συνέχεια, αφού εκτελέσουν κάποιες πράξεις, θα διαπιστώσετε πόσο γρήγορα εκτέλεσαν τις πράξεις που τους αναθέσατε, αν οι τιμές αγοράς ή πώλησης που πέτυχαν ήταν σύμφωνες με την εντολή που τους είχατε δώσει κλπ.

4Τι θα πρέπει να πω στον χρηματιστή;

Εχοντας αποφασίσει ποιες μετοχές θα αγοράσετε θα πρέπει να δηλώσετε στη χρηματιστηριακή εταιρεία με την οποία θα συνεργαστείτε κατ' αρχήν το όνομα της μετοχής που έχετε επιλέξει, αναφέροντας την εταιρεία που την έχει εκδώσει και την κατηγορία μετοχών. Ο αριθμός των μετοχών που θέλετε να αγοράσετε είναι επίσης ένα απαραίτητο στοιχείο, όπως και η τιμή στην οποία επιθυμείτε να γίνει η αγοραπωλησία. Ενα άλλο στοιχείο είναι και η χρονική διάρκεια της εντολής. Συνήθως η εντολή αφορά την επόμενη ή την τρέχουσα συνεδρίαση, αλλά μπορεί και να παραταθεί αν το δηλώσετε και για περισσότερες συνεδριάσεις. Μπορείτε ακόμη να δώσετε και ανοιχτή εντολή, η οποία ισχύει ώσπου να την ανακαλέσετε. Μπορείτε ακόμη αν θέλετε να ορίσετε όριο εντολών, δηλαδή ανώτερη τιμή ή κατώτερη τιμή στις οποίες θα πρέπει να γίνει η πράξη που έχετε ζητήσει. Είναι προφανές ότι οι τιμές που θα ορίσετε για την πραγματοποίηση της συναλλαγής σας θα πρέπει να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αν δηλαδή η τιμή μιας μετοχής βρίσκεται για κάποιο χρονικό διάστημα στις 1.000 δρχ. και εσείς ζητήσετε να την αγοράσετε στις 200 δρχ., είναι μάλλον απίθανο να πραγματοποιηθεί η συναλλαγή σας στο ορατό μέλλον.

5Είναι προτιμότερο να αγοράσω μετοχές μιας συγκεκριμένης ταιρείας ή να μοιράσω τα κεφάλαια που έχω σκοπό να διαθέσω σε περισσότερες εταιρείες;

Βασική αρχή της επαγγελματικής διαχείρισης χαρτοφυλακίου είναι η λεγόμενη «διασπορά του επενδυτικού κινδύνου», τακτική που έχει την ίδια φιλοσοφία με τη λαϊκή ρήση: «μη βάζεις όλα τα αβγά σου σε ένα καλάθι». Είναι πολύ πιθανότερο να συναντήσει κανείς δυσάρεστες καταστάσεις αν συνδέσει την τύχη του με μία μόνο μετοχή από το να έχει στα χέρια του μετοχές περισσότερων επιχειρήσεων. Το πόσο θα «διαφοροποιήσει κανείς το χαρτοφυλάκιό του», δηλαδή πόσες διαφορετικές μετοχές θα συμπεριλάβει σε αυτό, εξαρτάται και από το ύψος του αρχικού κεφαλαίου που είναι διατεθειμένος να καταβάλει. Συνήθως η διασπορά του επενδυτικού κινδύνου, δηλαδή η επιλογή των μετοχών, γίνεται μεταξύ επιχειρήσεων που ανήκουν σε διαφορετικούς κλάδους δραστηριότητας ώστε οι μετοχές να έχουν διαφορετική συμπεριφορά σε γεγονότα που επηρεάζουν ολόκληρους διάφορους κλάδους επιχειρηματικής δραστηριότητας.

6Υπάρχουν καλές και κακές μετοχές;

Ναι, υπάρχουν, όμως δεν είναι εύκολο να βρείτε κάποιον που θα σας τις υποδείξει με βεβαιότητα. Γι' αυτό θα πρέπει να φροντίσετε, εφόσον έχετε αποφασίσει να ασχοληθείτε με τη χρηματιστηριακή αγορά, να ενημερωθείτε όσο γίνεται περισσότερο για τις εταιρείες που έχουν μετοχές εισηγμένες στο Χρηματιστήριο. Να συλλέξετε από όσο γίνεται πιο αξιόπιστες πηγές στοιχεία για τις επιχειρήσεις, τη δραστηριότητά τους, το μέγεθός τους, την ιστορία τους, τη διοίκησή τους, τα οικονομικά τους στοιχεία, τη συμπεριφορά που έχουν δείξει απέναντι στη χρηματιστηριακή αγορά. Προσοχή: μην παρασύρεστε από τις φήμες και τις διαδόσεις. Μπορείτε να επιλέξετε για ξεκίνημα μετοχές που δεν έχουν παρουσιάσει μεγάλα και απότομα συνεχή σκαμπανεβάσματα. Δείτε και συγκρίνετε τις μεταβολές των τιμών στους πίνακες που δημοσιεύει «Το Βήμα» ­ ιδίως τις μεγαλύτερες και μικρότερες τιμές των μετοχών. Να έχετε πάντοτε υπόψη σας πως το ύψος των προσδοκώμενων κερδών είναι απολύτως συνδεδεμένο με το ρίσκο που είστε διατεθειμένοι να αναλάβετε.

7Υπάρχουν φθηνές και ακριβές μετοχές;

Το αν μια μετοχή είναι ακριβή στην τιμή όπου την αγοράζει κάποιος είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, όπως των κερδών μιας εταιρείας ή της λογιστικής της αξίας που αντιστοιχούν στην κάθε μετοχή της, αλλά και των προοπτικών που υπάρχουν για καλύτερη ή χειρότερη κερδοφορία στο μέλλον. Στην πράξη βέβαια η τιμή που διαμορφώνεται στην αγορά είναι ικανοποιητική αν υπάρχει ο πωλητής και ο αγοραστής που είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε μια πώληση σε αυτή την τιμή. Σε καμιά περίπτωση δεν είναι κριτήριο το απόλυτο ύψος της τιμής. Δηλαδή μια μετοχή που πουλιέται 10.000 δρχ. δεν είναι απαραίτητα ακριβότερη από μια άλλη των 1.000 δρχ., αφού ενδέχεται ο αριθμός των μετοχών που έχει θέσει σε κυκλοφορία η δεύτερη εταιρεία να είναι πολλαπλάσιος της πρώτης. Ωστόσο η εμπειρία έχει δείξει ότι ο κάτοχος μιας μετοχής της οποίας η τιμή αγοράς είναι στις 1.000 δρχ. ενδέχεται να βρει πιο εύκολα κάποιον που θα δώσει 1.100 δρχ. για να αγοράσει τη μετοχή αυτή. Αντιθέτως ο κάτοχος μια μετοχής την οποία αγόρασε 10.000 δρχ. θα δυσκολευθεί περισσότερο να βρει αγοραστή που θα καταβάλει 11.000, αν και στις δύο περιπτώσεις το κέρδος είναι το ίδιο: 10%.

8Ποιες είναι οι διαφορές που έχουν οι πολλές κατηγορίες μετ χών ­ π.χ. ονομαστικές ή ανώνυμες ­ που είναι διαπραγματεύσιμες στο Χρηματιστήριο;

Στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά υπάρχουν σήμερα μετοχές διαφόρων κατηγοριών. Μπορούμε να βρούμε κοινές ανώνυμες μετοχές, κοινές ονομαστικές, προνομιούχες ανώνυμες, προνομιούχες ονομαστικές. Αυτές είναι οι περισσότερο διαδεδομένες κατηγορίες μετοχών. Η βασική διαφορά μεταξύ ανώνυμων και ονομαστικών μετοχών είναι ότι για τις μεν ανώνυμες κάτοχός τους θεωρείται ο κομιστής, ενώ στις ονομαστικές είναι καταγραμμένο το όνομα του κατόχου των τίτλων επάνω στο σώμα των μετοχών και στα μετοχολόγια των εταιρειών που τις έχουν εκδώσει. Οι ονομαστικές μετοχές προσφέρουν πλεονεκτήματα, όπως την προστασία από κλοπή ή απώλεια, και την ευκολία αποθήκευσης, αφού ο αγοραστής τους δεν έχει τις ίδιες τις μετοχές στα χέρια του αλλά μια βεβαίωση του Αποθετηρίου Τίτλων το οποίο τις φυλάσσει. Από την άλλη όμως δεν δίνουν στον μέτοχο τους τη δυνατότητα της ανωνυμίας, που σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως να είναι επιθυμητή. Η διαφορά μεταξύ κοινών και προνομιούχων μετοχών εντοπίζεται στο γεγονός ότι ο κοινός μέτοχος έχει δικαίωμα ψήφου στη γενική συνέλευση της εταιρείας, ενώ ο προνομιούχος στερείται αυτού του δικαιώματος, το οποίο όμως παραχωρεί με ανταλλάγματα. Ο προνομιούχος μέτοχος έχει δικαίωμα να πάρει πρώτος, έναντι του κοινού μετόχου, μέρισμα σε περίπτωση όπου η εταιρεία είχε ζημιές για ορισμένες χρήσεις και δεν έχει διανείμει μέρισμα και ακόμη προηγείται στην ικανοποίηση των απαιτήσεών του στην περίπτωση όπου μια εταιρεία τεθεί σε εκκαθάριση.

9Υπάρχουν λόγοι για να προτιμήσει κανείς μετοχές κάποιας κ τηγορίας;

Στην πράξη και σε ό,τι αφορά τη διαμόρφωση των τιμών στην αγορά δεν παρουσιάζονται διαφοροποιήσεις στις μεταβολές των τιμών μεταξύ προνομιούχων και κοινών μετοχών. Συνήθως η τιμή μιας κοινής μετοχής είναι υψηλότερη από αυτήν της προνομιούχου της ίδιας εταιρείας αλλά αν για κάποιους λόγους οι τιμές των μετοχών της εταιρείας αυξηθούν, οι ποσοστιαίες μεταβολές είναι συνήθως σχεδόν ίδιες τόσο για τις κοινές όσο και για τις προνομιούχες μετοχές. Διαφοροποίηση υπάρχει σε ό,τι αφορά το μέρισμα που καταβάλλουν οι εταιρείες. Ενώ δίνουν το ίδιο μέρισμα σε κοινές και προνομιούχες μετοχές, οι μερισματικές αποδόσεις των προνομιούχων μετοχών τους είναι υψηλότερες αφού η τιμή αγοράς τους είναι χαμηλότερη. Π.χ., κάποιος με 1 εκατ. δρχ. μπορεί να αγοράσει είτε 1.000 κοινές μετοχές της Α εταιρείας είτε 1.100 προνομιούχες της ίδιας εταιρείας. Αν η επιχείρηση δώσει μέρισμα 100 δρχ. ανά μετοχή, τότε στην πρώτη περίπτωση το συνολικό μέρισμα του επενδυτή θα είναι 100.000 δρχ. και στη δεύτερη 110.000 δραχμές. Από την άλλη, οι προνομιούχες μετοχές είναι η μειονότητα των χαρτιών που αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στη Σοφοκλέους. Οι κοινές μετοχές κυκλοφορούν περισσότερο, που σημαίνει πρακτικά, χωρίς να αποτελεί κανόνα, ότι συνήθως είναι πιο εύκολο να βρει κανείς αγοραστή για τις κοινές παρά για τις προνομιούχες μετοχές.

10Πώς μπορώ να παρακολουθώ την εξέλιξη της επένδυσής μου;

Για τις τιμές των μετοχών που διαμορφώνονται στην αγορά όλος ο Τύπος, τόσο ο οικονομικός όσο και ο πολιτικός, παρουσιάζει ανάλογα με την περιοδικότητα της έκδοσής του αναλυτικούς πίνακες με τις τιμές, την εξέλιξή τους και άλλα περισσότερο ή λιγότερο χρήσιμα στοιχεία και δείκτες. Εφόσον έχετε επιλέξει να τοποθετήσετε χρήματα στη χρηματιστηριακή αγορά, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι είναι απαραίτητο να ενημερώνεστε τακτικά για τις μεγάλες ή μικρές αλλαγές που μπορεί να επηρεάσουν γενικότερα το οικονομικό περιβάλλον και ειδικότερα τις τοποθετήσεις σας στους τομείς και στις εταιρείες που έχετε επιλέξει. Η καλύτερη ενημέρωση που μπορείτε να έχετε είναι αυτή όπου εσείς ο ίδιος θα διαμορφώσετε το πακέτο της πληροφόρησής σας από τον Τύπο, τις οικονομικές καταστάσεις, τα στοιχεία που δημοσιοποιούν οι ίδιες οι εταιρείες κλπ. και θα μπορέσετε να συγκρίνετε και να διαμορφώσετε άποψη.

11Τι σημαίνουν οι δείκτες και τα στοιχεία που δημοσιεύονται για κάθε μετοχή;

Απαραίτητο συμπλήρωμα της τιμής μιας μετοχής είναι η μεταβολή της σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα σύγκρισης. Δεδομένου του ανώτατου ορίου μεταβολής 8% ­ προς τα πάνω ή προς τα κάτω ­ που ισχύει για τις μετοχές που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, μια μεταβολή τιμής, σε ημερήσια βάση, που υπερβαίνει το 5-6% θεωρείται ιδιαίτερα έντονη. Ενας από τους βασικούς δείκτες που συνοδεύει σχεδόν όλες τις αναφορές στους πίνακες τιμών είναι η σχέση τιμής της μετοχής προς κέρδη ανά μετοχή, που δείχνει πόσες φορές είναι μεγαλύτερη η τιμή μιας μετοχής από τα κέρδη της προηγούμενης χρήσης μιας εταιρείας που αναλογούν σε κάθε μετοχή. Θεωρητικά όσο χαμηλότερος είναι αυτός ο δείκτης τόσο φθηνότερη είναι η μετοχή. Αυτό όμως το χαρακτηριστικό δεν μπορεί να αποτελέσει «μπούσουλα» για τις αγορές μετοχών. Συνήθως τα στοιχεία των κερδών ανά μετοχή προέρχονται από την προηγούμενη χρήση, αφορούν δηλαδή τη δραστηριότητα της επιχείρησης πριν από αρκετούς μήνες και δεν προσφέρουν εικόνα για τη σημερινή της κατάσταση, γι' αυτό και συνήθως δίπλα στον δείκτη p/e ­ όπως αυτός αναφέρεται συνήθως ­ παρατίθεται και το έτος της χρήσης την οποία αφορούν τα κέρδη. Επιπλέον ένας χαμηλός p/e ενδέχεται να απεικονίζει τις χαμηλές προσδοκίες που έχει η αγορά από τη συγκεκριμένη μετοχή λόγω δυσάρεστων εξελίξεων που έχουν γίνει γνωστές για τη δραστηριότητα της επιχείρησης.

12Τι είναι μερισματική απόδοση;

Ενας δείκτης που αποκτά ιδιαιτέρως πρακτική σημασία σε συγκεκριμένες περιόδους, αλλά εκτός αυτών είναι πολλές φορές πλασματικός, είναι αυτός της μερισματικής απόδοσης. Ο δείκτης αυτός υπολογίζεται αν διαιρέσει κανείς το μέρισμα ανά μετοχή που έδωσε μια εταιρεία διά της τιμής στην οποία πωλείται η μετοχή στο Χρηματιστήριο, όπως δηλαδή οποιαδήποτε άλλη απόδοση για χρήση κεφαλαίου. Ο δείκτης αυτός, αν και παρατίθεται σε όλους σχεδόν τους πίνακες τιμών μετοχών, δεν έχει πρακτική αξία αφού συνήθως μετρά το μέρισμα που έδωσε μια μετοχή πριν από αρκετούς μήνες, με βάση δηλαδή τα κέρδη της προηγούμενης οικονομικής χρήσης και το συγκρίνει με την τρέχουσα τιμή της που συνήθως είναι πολύ διαφορετική από εκείνη της εποχής όπου έδωσε το μέρισμα. Π.χ., αν τον Ιούνιο του 1996 μια μετοχή που πουλιόταν στο Χρηματιστήριο 2.000 έδωσε μέρισμα 300 δρχ., η μερισματική της απόδοση ήταν ύψους 15% και εθεωρείτο μία από τις καλύτερες εκείνης της περιόδου. Ενδέχεται στο μεταξύ η εταιρεία να μην πήγε και τόσο καλά, τα κέρδη της να μειώθηκαν στο μισό και αυτό να το γνώριζε η αγορά, η οποία πίεσε την τιμή της μετοχής στις 1.500 δραχμές που είναι σήμερα. Αν κάποιος θελήσει να μετρήσει σήμερα τη μερισματική απόδοση της εταιρείας με βάση το μέρισμα που έδωσε πέρυσι, ενδέχεται να διαπιστώσει ότι φθάνει το 20% και να τη θεωρήσει ευκαιρία. Η τάξη θα αποκατασταθεί όταν η εταιρεία δημοσιεύοντας τα αποτελέσματά της για τη χρήση του 1996 ανακοινώσει ότι το μέρισμα που θα δώσει για τη χρήση αυτή είναι ύψους 100 δρχ. και έτσι η μερισματική απόδοσή της θα διαμορφωθεί στο 6,7%.

13 Δηλαδή η μερισματική απόδοση δεν έχει καμιά πρακτική φαρμογή;

Η κατάσταση θα αλλάξει όταν οι εταιρείες θα ανακοινώσουν τους ερχόμενους μήνες τα αποτελέσματα της χρήσης του 1996 και το μέρισμα που θα διανείμουν. Στο χρονικό διάστημα που θα μεσολαβήσει από την επίσημη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων μιας εταιρείας, δηλαδή τη δημοσίευση του ισολογισμού της, ως την ημέρα όπου θα γίνει η «αποκοπή δικαιώματος μερίσματος» και θα αφαιρεθεί από την τρέχουσα τιμή της μετοχής της το ύψος του μερίσματος, ο δείκτης της μερισματικής απόδοσης αποκτά πρακτική σημασία και μπορεί να αποτελέσει «οδηγό» για τοποθετήσεις. Μην ξεχνάτε όμως ότι το ποσό του μερίσματος αφαιρείται από την αγοραία αξία της μετοχής. Δηλαδή δεν μπορείτε να έχετε το κεφάλαιό σας πίσω την επομένη ακριβώς της αποκοπής του μερίσματος. Θα πρέπει να περιμένετε ώσπου να προσαρμοστεί σταδιακά η τιμή της μετοχής, όπως συνήθως συμβαίνει, στα προ της αποκοπής του μερίσματος επίπεδα.

14Τι σημαίνουν οι διαφορετικές αξίες που συνοδεύον την αν φορά σε μια μετοχή;

Σημαντικότερη από όλες είναι η χρηματιστηριακή ή αγοραία αξία μιας μετοχής, αφού έχει άμεση σχέση με την τσέπη σας και καθορίζει αν θα βγείτε κερδισμένοι ή χαμένοι από μια επιλογή σας. Υπάρχουν όμως και άλλες αξίες μιας μετοχής, όπως η ονομαστική της αξία. Συνήθως δεν έχει καμιά πρακτική αξία και δεν σχετίζεται με τη χρηματιστηριακή αξία της μετοχής. Απεικονίζει το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου που αντιστοιχεί σε κάθε μετοχή μιας εταιρείας, το οποίο όμως είναι ένα μόλις μέρος των ιδίων κεφαλαίων ­ της καθαρής θέσης ­ μιας επιχείρησης, στα οποία περιλαμβάνονται τα κέρδη που έχουν συσσωρευτεί στα χρόνια όπου λειτουργεί μια εταιρεία και δεν έχουν διανεμηθεί υπό μορφή κερδών αλλά έχουν επανεπενδυθεί στην επιχείρηση. Το ύψος των ιδίων κεφαλαίων που αντιστοιχούν σε κάθε μετοχή το μετρά η λογιστική αξία της μετοχής, η οποία είναι σημαντική και καταγράφει το μέγεθος και την ευρωστία μιας επιχείρησης ή αλλιώς το «βάρος» μιας μετοχής. Υπάρχει μάλιστα και σχετικός χρηματιστηριακός δείκτης (τιμή προς λογιστική αξία ή p/bv), ο οποίος μετρά τη σχέση της χρηματιστηριακής αξίας μιας μετοχής με τη λογιστική της αξία.

15Πότε τα κέρδη που θα έχω από τη μεταβολή της τιμής μιας μετοχής που αγόρασα θα είναι ικανοποιητικά, δηλαδή πότε θα πρέπει να πουλήσω;

Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει πρώτα να σκεφθείτε και πάλι τι ζητάτε από τη χρηματιστηριακή αγορά, να διερευνήσετε δηλαδή αν είστε μακροπρόθεσμος ή βραχυπρόθεσμος επενδυτής. Ο μακροπρόθεσμος επενδυτής κάνει συνήθως τις τοποθετήσεις του για ένα μεγάλο, συνήθως πέραν του έτους, χρονικό ορίζοντα φροντίζοντας να επιλέγει μετοχές που έχουν αποδειχθεί διαχρονικές αξίες, έχουν εκδοθεί από εταιρείες με σταθερή ανάπτυξη, αναπτυσσόμενη κερδοφορία, τακτική διανομή ικανοποιητικού μερίσματος, εταιρείες που σπάνια επιφυλάσσουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Στην αντίθετη πλευρά υπάρχει η άποψη που αναφέρει ότι τα οποιαδήποτε κέρδη για να πάψουν να είναι θεωρητικά και να γίνουν πραγματικά πρέπει να μπουν στην τσέπη σας. Σε αυτό μάλιστα ίσως να συνηγορεί και το γεγονός ότι πριν από λίγους μήνες η απόδοση των χρημάτων σας που ήταν τοποθετημένα σε τίτλους του Δημοσίου ήταν λίγο μεγαλύτερη από 1% τον μήνα, ενώ τώρα ενδέχεται από τις πρώτες κιόλας εβδομάδες να έχετε κέρδη της τάξεως του 20-30%. Αν είστε οπαδός αυτής της άποψης, πουλήστε τις μετοχές που έχετε αγοράσει και αναζητήστε άλλες τοποθετήσεις εντός ή εκτός της χρηματιστηριακής αγοράς. Σκεφθείτε όμως και τους λόγους που σας έφεραν κοντά στη χρηματιστηριακή αγορά. Αποφασίσατε να εγκαταλείψετε τους τίτλους του Δημοσίου όχι μόνο γιατί το Χρηματιστήριο παρουσιάζει μεγάλη άνοδο τους τελευταίους δύο μήνες, αλλά και γιατί οι αποδόσεις των τίτλων σταθερής απόδοσης του Δημοσίου έχουν αρχίσει να γίνονται ενοχλητικές για την τσέπη σας. Αυτό που ενδεχομένως αναζητάτε είναι μια καλύτερη απόδοση και όχι υπερκέρδη σε σύντομο χρονικό διάστημα, τα οποία θα είναι βεβαίως ευπρόσδεκτα όταν έρθουν. Ωστόσο τα κέρδη του 20-30% ανά μήνα δεν θα επαναλαμβάνονται επ' άπειρον, ενώ οι καλές μερισματικές αποδόσεις μάλλον θα διατηρηθούν και μια τέτοια προσέγγιση ίσως να αρμόζει περισσότερο στη μορφή που θα πάρει τα επόμενα χρόνια η χρηματιστηριακή αγορά. Πάντως, ένα από τα δόγματα της χρηματιστηριακής αγοράς είναι «αφήστε και άλλον να κερδίσει» ­ όπερ σημαίνει πουλήστε όταν δείτε ότι η μετοχή σας σάς παρέχει μια ήδη ικανοποιητική απόδοση· μην παρασυρθείτε από τον πυρετό μιας συνεχόμενης ανόδου. Είναι πολύ πιθανό όταν αποφασίσετε να πουλήσετε η τιμή να αρχίσει να πέφτει!

16Αν οι τιμές των μετοχών που έχω πέσουν κάτω από την τιμή στην οποία τις αγόρασα τι πρέπει να κάνω;

Και σε αυτή την περίπτωση έχει εφαρμογή ο διαχωρισμός σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη επενδυτική τακτική. Αν έχετε αποφασίσει ότι ανήκετε στην πρώτη κατηγορία επενδυτών, οι περί την Σοφοκλέους συμβουλεύουν να πουλήσετε τις μετοχές σας γρήγορα ώστε να ελαχιστοποιήσετε τις ζημιές σας. Αν θεωρείτε ότι η τοποθέτησή σας έχει μονιμότερο χαρακτήρα και βεβαίως έχετε ήδη φροντίσει να επιλέξετε μετοχές βάσει και αυτού του κριτηρίου, μπορείτε να εισπράξετε τα μερίσματά σας και να περιμένετε ότι η αγορά θα τοποθετήσει σύντομα τις μετοχές σας στο επίπεδο που τους αξίζει.

17Υπάρχουν τρόποι για να προβλέψει κάποιος την εξέλιξη της τιμής μιας μετοχής;

Καμιά πρόβλεψη δεν μπορεί να γίνει με σιγουριά. Κρατήστε τις επιφυλάξεις σας απέναντι σε όποιον σας πει εμπιστευτικά ότι γνωρίζει ποια είναι τα «σίγουρα χαρτιά». Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται διεθνώς από τους επενδυτές για να γίνει προσπάθεια πρόβλεψης των τιμών μιας μετοχής. Ο πρώτος και χειρότερος που μπορεί να σας οδηγήσει σε μεγάλες απώλειες είναι η φημολογία. Εκατοντάδες φήμες και εμπιστευτικές πληροφορίες κυκλοφορούν καθημερινά γύρω από τη Σοφοκλέους για μετοχές που θα ανεβούν και θα σας τοποθετήσουν στο στρατόπεδο των κερδισμένων. Αγνοήστε τις. Ως καινούργιος επενδυτής θα τις μάθετε όταν οι άλλοι θα θελήσουν να εξαργυρώσουν κέρδη ­ αλλά θα είναι αργά για σας. Επιλέξτε λοιπόν προσεκτικά τις πηγές της πληροφόρησής σας. Αλλος τρόπος πρόβλεψης είναι η λεγόμενη θεμελιακή ανάλυση, που λαμβάνει υπόψη της τα δεδομένα μιας επιχείρησης, τα οικονομικά της στοιχεία, τη θέση της στον κλάδο όπου δραστηριοποιείται. Ο τρόπος αυτός προσέγγισης μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμος αν ο αναλυτής που σας παρέχει τα στοιχεία είναι αξιόπιστος. Ζητήστε του λοιπόν να σας δείξει τις αναλύσεις που είχε κάνει πριν από ένα χρόνο. Τρίτος και περισσότερο ειδικός τρόπος πρόβλεψης είναι η μέθοδος της τεχνικής ανάλυσης, οι θιασώτες της οποίας αγνοούν τα θεμελιακά στοιχεία μιας μετοχής και προσπαθούν να προβλέψουν τη συμπεριφορά της με βάση τα στατιστικά ιστορικά της στοιχεία μεταβολής. Εσείς μπορείτε να ακούσετε τα συμπεράσματα της τεχνικής ανάλυσης αλλά, δεδομένου ότι είναι δύσκολο να καταλάβετε τους τρόπους με τους οποίους γίνονται οι προβλέψεις, μη στηριχθείτε μόνο σε αυτά για να πάρετε τις αποφάσεις σας. Προσπαθήστε να συγκεντρώσετε προτάσεις και εκτιμήσεις από διάφορες πλευρές και βγάλτε τα δικά σας συμπεράσματα.

επιστροφή